Op. Dr. Gökhan OLGAY

UYKU APNESİNİN TEDAVİSİ

 

Horlama ve uyku apnesinin çocuklarda hemen hemen her zaman büyük geniz eti ve bademcik ile ilgili olduğunu söylemiştik. Dolayısıyla eğer durum kalıcı bir hal almışsa ameliyat kaçınılmazdır ve genelde çok yüz güldürücüdür.

 

Yetişkinlerde ise sorun çoğu kez bu kadar kolay çözülmez. Her ne kadar çözüm garantisi olmasa da en önemli iki faktör burun açıklığının sağlanması ve eğer fazlalık varsa kilo verilmesidir. Boğazın kalınlaşmış ve gevşemiş dokularına yönelik operasyonlar, dili ve gırtlağı yükseltme ameliyatları, hatta alt ve üst çene kemiklerine yapışan kasları öne ve yana doğru gererek solunum pasajını genişletmek amacıyla bu kemiklere yönelik ameliyatlar dahi yapılabilmektedir. Bunlar başarı garantisi olmayan, üstelik çok eziyetli ve riskli olabilen ameliyatlardır. Dolayısıyla ağır vakalarda ilk tedavi tercihi çoğu kez CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) denilen uyurken buruna uygulanan bir maske ile solunum sistemine sürekli bir pozitif basınç veren cihazlardır. Bu cihazların uyguladığı basınç solunum sisteminde oluşan negatif basıncı yok ederek gevşemiş dokuları yanlara doğru iter ve solunum yolunu tıkamalarına engel olur. Kullanılabilirse çok iyi sonuç veren bu cihazlara hasta uyumu ne yazık ki çok yüksek değildir. Hastaları bir kısmı, özellikle de genç olanlar, hayat boyu her gece bu cihazla uyumak istemezler. Bazı hastalar da istekli olsalar da bu şekilde uyuyamazlar. Özellikle cihazın verdiği basınç yükseldikçe rahatsızlığın arttığı bilinmektedir. Ne kadar basıncın gerekli olduğu kişiye özel olarak değişir ve uyku laboratuarında tespit edilir. Burun tıkanıklığı olanlarda daha yüksek basınç gerekeceğinden burun açıcı işlemler en azından cihaz basıncını tahammül edilebilir seviyeye düşürmek için gerekli olmaktadır. Dolayısıyla cihaz bile kullanılacak olsa burun açıklığı şarttır.

 

Aslında tedavi kısa vadede hemen ilk gece alınacak önlemlerle başlar. Tok yatmak, sırtüstü yatmak, alkol, uyku ilacı gibi kas gevşemesini arttıran maddeler alıp yatmak ve aşırı yorgun yatmak horlama ve apneleri arttırmaktadır. Bunlardan kaçınmak gerekir. Başın biraz yüksek olması burun tıkanıklığını azaltacaktır. Çene göğüse yaklaşacak şekilde başın öne eğilmesi dilin arkaya giderek solunum yolunu daraltmasına neden olur. Mümkünse uyku sırasında başı arkada tutacak bir önlem alınmalıdır. Orta vadede ise egzersiz yapmak ve kilo vermek gereklidir. Yeterince kilo vermek neredeyse CPAP kadar etkili olabilmektedir. Bir yandan ilk günden itibaren bu önlemlere dikkat ediliren bir yanda da sorunun takibi ve yapılabilecek operasyonlar veya CPAP uygulaması gibi daha ileri tedavi yöntemleri değerlendirilmelidir.

 

GERİ DÖN