Op. Dr. Gökhan OLGAY

UYKU APNESİNİN NEDENLERİ VE OLUŞ MEKANİZMASI

 

Burun tıkanıklığı hem nefes alma sırasında solunum sisteminde negatif basınç oluşmasına, hem de ağız açık uyumaya neden olduğundan önemli bir faktördür. Ancak burun tıkanıklığının medikal veya cerrahi yollarla giderilmesi ancak hafif durumlarda yararlı olabilmektedir. Ağır apne hastalığına etkisi hemen hemen hiç yoktur veya çok azdır. Esasen burun tıkanıklığının horlama ve apne üzerine etkisi dolaylıdır. Kemik ve kıkırdaklarla desteklenmedikleri için sistemde oluşan negatif basınçtan etkilenerek titreşmeye başlayan hatta solunum yolunu kısmen ya da tamamen tıkayan dokular boğaz bölgesindeki oluşumlardır. Bunlar üstte küçük dil ve yumuşak damak, ortada bademcikleri de içine alan boğaz yan duvarları, altta ise dil kökü dediğimiz dilin gırtlağa doğru uzanan kısmıdır. Esas olarak kaslardan oluşan bu yapıların üstünde mukoza ve özellikle bademcik ve dil kökü bademciğinde belirginleşmek üzere lenf dokusu vardır. Bu dokularda irileşme, gevşeme ve sarkma yapan etkenler horlama ve apnelerin nedeni olarak görülebilir. En çok rastladığımız etken kilo fazlasıdır. Artmış yağ dokusu hem solunum yolunu daraltır hem de kasların daha kalitesiz ve gevşek hale gelmesine neden olur. Sigara alışkanlığı, aşırı alkol tüketimi, reflü gibi nedenler de üst solunum sistemi dokularında kabalaşma ve gevşemeye neden olabilir. Tiroid fonksiyonları başta olmak üzere sistemik sorunlar da dilde ve üst solunum sistemi dokularında kalınlaşmaya neden olabilir. Elbette yaş da bir etkendir. Ayrıca bütün bu kasların yapıştığı iskelet oluşumlarındaki, örneğin alt çenenin  küçük ve geride olması gibi yapısal sorunlar da solunum yolunu daraltıyor olabilir.

 

Üst solunum sisteminin endoskopik muayenesi mutlaka yapılmalıdır. Nadir de olsa uykuda solunum bozukluğu yapan şey üst solunum sistemindeki iyi veya kötü huylu tümörler olabilir. Ayrıca bu endoskopik muayene sırasında hastaya bir takım solunum manevraları yaptırılarak gevşek ve sorun yaratmaya aday bölgenin yeri de tespit edilmeye çalışılır. Bu özellikle cerrahi tedavilerin seçimi için çok önemlidir.

 

Son olarak da horlama ve apneler uyanıkken olmadığına göre belki de en önemli konulardan biri bu kasların merkezi sinir sistemi tarafından kontrolü olabilir. Belki de bu dokulardan merkezi sinir sistemine giden feed-back (geri besleme) mekanizmaları önemlidir.

 

GERİ DÖN